Noodzaak niet ter discussie, visie en dekking ontbreken!

De Prins Willem Alexanderschool (PWA) in Beusichem wordt gerenoveerd. Na een urenlang debat werd dit gisterenavond door een meerderheid van de raad besloten.

De coalitie, gesteund door D66, ging akkoord met het plan dat 1,8 miljoen euro (excl. € 240.000,– onderwijsgelden) gaat kosten. Geen creativiteit en lef, maar angst is doorslaggevend voor de coalitie.

Wij hebben ons, middels onderstaand betoog van Arthur Warmer, sterkt gemaakt voor nieuwbouw tegen dezelfde prijs als renovatie. Wethouder  Klein wees dit voorstel af vanwege onder meer de vertraging die zou kunnen optreden. De voordelen zoals lagere financieringslasten, geen inzet van onderwijsgelden, duurzaamheid en lagere exploitatiekosten worden niet gezien door het college en de coalitie. Met name door het inzetten van onderwijsgeld van BasisBuren voor renovatie van een oude school, doen we onderwijsbeleid, kinderen en personeel tekort.

Ons amendement om nog een onderzoek naar de alternatieven, zonder dat hierdoor vertraging zal optreden, werd door de raad verworpen.

Omdat er geen dekking is in de begroting, we zien wel aldus de wethouder,  hebben we een motie van afkeuring richting college ingediend.

Toegezegd is dat het college het proces, dat zeker geen schoonheidsprijs verdiend, gaat evalueren en dat in de kadernota van 2015-2016 een structurele dekking zal komen.

Onderstaand het volledige betoog van Arthur Warmer. Vragen naar aanleiding hiervan? Bel of mail ons!

Geachte voorzitter,

Voor de fractie van de Partij van de Arbeid staat de noodzaak aan de slag te gaan met de huisvesting van de PWA school in Beusichem niet ter discussie. Het dossier ligt al te lang open, we moeten nu echt aan de slag.

Vandaag moet een belangrijk besluit  worden genomen. Een besluit met consequenties voor 25 of misschien wel 40 jaar. Een besluit waar veel gemeenschapsgeld mee is gemoeid.

Gevleugelde woorden in deze raadszaal zijn: “De Raad is de baas.” En dat verwijst direct naar het feit dat de Raad het budgetrecht heeft. De Raad heeft als taak om toe te zien op een verantwoorde inzet

Vandaag is het daarom D-Day: vanavond zal de gemeenteraad moeten laten zien op welke wijze hij invulling geeft aan deze belangrijke taak. Een taak die het belang raakt van alle inwoners van de gemeente Buren en dus een bredere verantwoordelijkheid dan die voor de (terechte) noden van de Beusichemse gemeenschap.

Er liggen al verschillende varianten achter ons en de raad is op het verkeerde been gezet.

We werden geconfronteerd met een benodigde investering van € 2,7 mio voor een nieuwe school terwijl later in het proces duidelijk werd dat dit bedrag was gecalculeerd in geval we hadden besloten een nieuwe school te bouwen tussen Beusichem en Zoelmond. Hiermee is de discussie vanaf het eerste moment vervuild.

Later zal ik ingaan op de variant renovatie. Want het uiteindelijke prijskaartje van deze variant heeft de PvdA doen besluiten zelf een nieuwbouw op de huidige schoollocatie in kaart te brengen. Daarna is vanuit een burgerinitiatief een andere nieuwbouwvariant ingeschoten. Op basis van deze twee nieuwbouwvarianten werd wat ons betreft de haalbaarheid van een nieuwe school aangetoond. Het feit dat deze twee varianten ook nog door andere aannemers financieel zijn doorgerekend en getoetst maakt dat ze serieus mogen worden betrokken bij de uiteindelijke laatste afweging. Wat maakt nieuwbouw voor de PvdA fractie tot voorkeur?

• we voldoen op alle fronten aan het bouwbesluit
• lagere financieringslasten (lagere rente) en dus lagere exploitatielasten voor gemeente
• Basis Buren kan geld besteden aan onderwijs
• duurzamer gebouwd, energiezuiniger en goedkoper in exploitatie voor Basis Buren
• geen hinder, overlast en risico voor kinderen tijdens sloop- en bouwproces

In de meest recente voorbespreking hebben belanghebbenden namens Basis Buren om die redenen ook aangegeven een voorkeur te hebben voor nieuwbouw indien dit binnen een zelfde tijdsbestek als nieuwbouw realiseerbaar zou zijn. Dit standpunt is ook herhaald in de pers, evenals in contacten met diverse fracties.

Mijnheer de voorzitter, mag ik het over het proces hebben?

Voorafgaand aan de ‘besluitvormende’ raadsvergadering van 25 september 2012 heeft het college de Raad op 19 november 2012 In een Raadsinformatiebrief geïnformeerd over de kaders bij aanbesteding: een plafond van maximaal € 1,5 miljoen en een afschrijftermijn van 25 jaar.

Op 20 november 2012 ontving de Raad een brief van het college waarin nader werd ingegaan op de te volgen procedure. Hierin werd door het college ondermee toegezegd dat het college:

• de raad een volledig nieuw dekkingsvoorstel zou aanbieden.
• de raad in februari 2013 zou beslissen over de hoogte en wijze van dekking.

Tot op de dag van vandaag moeten wij constateren dat het college deze belofte NIET is nagekomen.

Hoe gevoelig dit allemaal lag werd heel duidelijk tijdens de raadsvergadering van 25 september 2012, waarin de Raad breed gedragen constateerde dat de optie ‘Renovatie’ het minst uitgewerkte scenario was. Daarop heeft de Raad een amendement aangenomen dat focust op het feit dat:

• de financiële middelen van de gemeente om niet geplande voorzieningen te realiseren beperkt zijn
• er meer informatie nodig is over welk budget nu noodzakelijk is
• de gemeentelijke kosten ten laste zouden moeten komen van het geplande onderhoudsbudget voor de PWA binnen het vigerende huisvestingsplan

De reden voor deze zorg is vooral gelegen in het feit dat de gemeente zich financieel weinig kan permitteren. Een uitspraak overigens van mijn gewaardeerde collega Cees van der Bijl, die zich terecht laat voorstaan op een behoedzame en zuinige besteding van gemeenschapsgeld.

De hele reden om een procedure te starten op basis van Design & Construct was dan ook ingegeven door de behoefte grip te houden op de kosten en de vooral de maximale kosten.

Bij D&C is het mogelijk een plafondbedrag bij de aanbesteding mee te geven. Het is bij D&C aanbestedingen een uitgangspunt zelfs. Dachten we de kennis van deze aanbestedingsvorm in huis te hebben maar bleek dit toch niet zo te zijn? In ieder geval is duidelijk, dat geen plafondbedrag is meegegeven en hiermee heeft het college bewust een risico genomen. Immers: er was geen dekking en het amendement van 25 september 2012 was hierover duidelijk: geen ongedekte cheque.

In een brief van 15 mei 2013 is de Raad geïnformeerd over de voortgang. In deze brief werd duidelijk dat college en Regio weinig ervaring hadden met D&C, maar dat daarbij “met name aandacht [zou zijn]  voor het vermijden van financiële en juridische risico’s.”

De PvdA fractie constateert nu dat het college hier tekort is geschoten: “geen budgetplafond” en “geen escapes”. Een van de belangrijkste argumenten om in te stemmen met  de renovatie van de school, en geen nieuwbouw, lijkt de angst voor mogelijke claims als de raad geen budget beschikbaar stelt of alsnog zou overwegen te willen overgaan tot nieuwbouw. Angst is een slechte raadgever, zo heb ik altijd geleerd. En als we iets niet zeker weten, hebben we dan niet de plicht dit op de bodem uit te zoeken ?

En dan mijnheer de voorzitter, wat krijgen we voor ons geld?

Als raadsleden hebben we, na enig aandringen, inzage gekregen in de onderliggende stukken van de aanbesteding. Hierin zijn diverse opvallende zaken te constateren. Ik noem er een paar.

• op verschillende punten wordt in positieve zin afgeweken van het Bouwbesluit met kostenverhogende effecten tot gevolg (zoals extra toiletten en bergruimte)

De indruk is dat er eisen zijn opgenomen die “volstrekt strijdig zijn” met de insteek van een ‘sobere en doelmatige renovatie.’ Met het bijbehorende kostenplaatje tot gevolg.

• de gemeente heeft het recht voorbehouden om de renovatie betrekking te laten hebben op maximaal 1505 m2 (het wettelijk maximum bij nieuwbouw)

Opvallend is dat het raadsvoorstel spreekt van 1700 m2, de vraagspecificatie 1505 m2, in de offertes 1783 m2 dakoppervlak wordt genoemd en de Nota van Inlichten het zelfs heeft over 1889 m2. Wat krijgen we als Raad nou precies voor ons geld?

Ook opvallend is dat op basis van de informatie uit de dossiers de indruk ontstaat dat er nog een (adequate) asbestinventarisatie moet plaatshebben. Desgevraagd heeft de wethouder aangeven dat bij haar beste weten er geen asbest viel te verwachten. Graag vernemen we van de wethouder waar zij zich bij dat antwoord op baseerde. Want als er onverhoopt asbest wordt aangetroffen, dan is ‘de winkel open tijdens de verbouwing’ acuut geen reële optie meer. Daar gaan wij onze kinderen niet aan blootstellen. We vragen ons ook af wat er dan gebeurd met de kosten, hebben de aannemers daaromtrent een voorbehoud gemaakt?

De vraagspecificatie van Basis Buren is op 20 maart 2013 aan het college gestuurd. Hierin meldt de toenmalige bestuurder van Basis Buren dat het uitgangspunt voor de plannen is:

• het bestaande gebouw is afgeschreven
• het bestaande gebouw bestaat, na de herstelwerkzaamheden in verband met de brand, voor een belangrijk deel uit semipermanente bouw
• het verzoek is sobere verbouwing, met duurzame kwaliteit zodat …
• de levensduur van het gebouw met 20 jaar kan worden verlengd

In een brief van het college dd. 25 februari 2014 stelt de verantwoordelijke wethouder dat “de levensduur van het gebouw [..] door deze renovatie met minstens dertig jaar [wordt] verlengd.

En nu, in dit raadsvoorstel stelt het college zelfs een afschrijvingstermijn van 40 jaar voor. De PvdA-fractie constateert dat:

• het Raadsvoorstel uitgaat van een verlenging van de levensduur die tweemaal zolang is als Basis Buren oorspronkelijk redelijk achtte
• de raad wordt gevraagd haar eigen financiële kaders naast zich neer te leggen en niet – zoals voorgeschreven – uit te gaan van een maximale afschrijftermijn van 25 jaar bij renovatie
• dit mogelijk vooral is ingegeven door het exorbitant hoge bedrag voor de renovatie, welke bij afschrijving over 25 jaar aanmerkelijk duurder zou uitvallen dan de kosten voor nieuwbouw (bij een afschrijving over 40 jaar).

Mijnheer de voorzitter,  u vragen wij om de door de raad gestelde kaders te bewaken. Het kan toch niet zo zijn dat we selectief omgaan met door de gemeenteraad van Buren vastgestelde kaders omdat het ons even beter uitkomt ? Dat heeft volgens ons  niets te maken met degelijk en verantwoord besturen.

Niemand in deze Raadszaal zal durven beweren dat Raad en College beschikken over een geldboom en als we – zoals vanavond voorligt – besluiten tenminste € 600.000 meer uit te geven voor een school in Beusichem, dan zal dat bedrag dus ergens gevonden moeten worden. Tot op de dag van vandaag heeft het college geen structurele dekking aangedragen voor de kosten van de nieuwe school. Ondanks de vraag van de Raad en de toezegging van het college zelf.

Onze fractie hecht eraan om duidelijk te onderstrepen dat de totale kosten van renovatie, inclusief BTW, maar nog  zonder rente, € 2,1 miljoen GEMEENSCHAPSGELD betreft. Want ook de bijdrage die BasisBuren voor haar rekening neemt is gemeenschapsgeld. Geld dat in de eerste plaats is bedoeld om aan onderwijs te besteden, niet aan bakstenen.

Om het even beeldend te maken: € 2,1 miljoen voor een nieuwe school betekent dat ieder van de 21 aanwezige raadsleden vandaag ‘goed is voor € 100.000, een ton dus! Onze fractie prijst zich gelukkig met haar 4 zetels. In dit denkbeeldige rekensommetje zijn wij samen goed voor € 400.000. En dat is ongeveer het bedrag dat de Raad nu ‘in kas’ heeft om de kosten van de PWA school te dekken. De overige collega raadsleden hebben nog geen idee waar zij hun (hoofdelijke) € 100.000 en samen € 1,7 miljoen uit moeten dekken.

Het college heeft becijferd dat met enkele incidentele overschotten in de meerjarenbegroting we de komende jaren de eerste kosten voor de school wel kunnen dekken. In de begroting 2016 en verder zal structurele dekking moeten worden gezocht en gevonden. Een beetje alsof een inwoner van een van onze mooie kernen besluit een nieuwe auto te kopen omdat hij voorlopig denkt de benzine en verzekering te kunnen betalen terwijl hij nog niet weet hoe hij de aflossing zou moeten rondkrijgen.

De Provincie steekt jaarlijks vermanend haar vinger op en laat iedere Gemeente weten dat zij niet accepteert dat structurele kosten worden gedekt met incidentele baten. En desondanks ligt hier vandaag een raadsvoorstel voor om € 2,1 miljoen te investeren in een nieuwe school, zonder dat het college kan aangeven hoe dit gedekt moet worden. Als onze PvdA fractie een voorstel zou doen om, laten we zeggen, een nieuwe bibliotheek in Buren te starten zonder dekkingsvoorstel, dan worden we weggehoond, en terecht. Eerst dekking zoeken. Dat is een ongeschreven wet bij het voorstellen van nieuwe keuzes, nieuw beleid.

Het college informeert de Raad in een brief van 25 februari jl. dat “een van de voorwaarden voor definitieve gunning luidt, dat de gemeente het ontwerp en de uitvoering volledig kan financieren.” Het college vervolgt met “dit betekent dat het college bij de Raad een voorstel indient om het krediet dat nodig is voor het plan goed te keuren.”

Geachte voorzitter, het kan aan onze fractie liggen, maar deze harde, schriftelijke toezegging door het college wordt niet ingelost. En toch vraagt u ons om in te stemmen met uw plan.

Een belangrijk punt voor de PvdA is de eigen bijdrage van Basis Buren. Zoals gezegd: ook dit is gemeenschapsgeld, bedoelt voor het onderwijs aan onze kinderen. En we merken daarbij op dat er niet een geoormerkt potje is met daarin € 240.000 voor de locatie Beusichem en de PWA school. Als Basis Buren besluit € 240.000 bij te dragen, dan gaat dit ten laste van de mogelijkheden van de scholen van Basis Buren in de overige 14 kernen. Voor de Wiekslag, de Sterappel, de Boogerd, en al die andere scholen die wij met elkaar ook zo belangrijk vinden, een te hoge prijs.

In de raadsvergadering van 25 september 2012 is voorts nadrukkelijk stilgestaan bij de wettelijk bepaalde overdracht van het beheer van de bestaande schoolgebouwen naar BasisBuren per 1-1-2015. De zogeheten ‘Doordecentralisatie van onderhoudsgelden.’ De Raad heeft het college gevraagd een inventarisatie te maken van de consequenties. Welk bedrag komt niet meer in de gemeentekas, maar gaat rechtstreeks naar Basis Buren? In welke staat van onderhoud verkeren de scholen en welke kosten heeft de gemeente nog te maken voordat de overdracht kan plaatshebben? Tot op heden heeft de Raad deze informatie niet ontvangen. In de brief van het college d.d. 25 februari 2014 komt het college opeens terug op haar eerdere toezeggingen en stelt: “deze renovatie staat los van de komende wijzigingen per 1 januari 2015, waarbij de doordecentralisatie van de onderhoudsgelden wordt doorgevoerd.” Het college meent dit, het college stelt dit.

Maar wat als nu na dit besluit blijkt dat deze wijziging negatieve consequenties heeft voor de begroting, terwijl we zojuist – ongedekt –  een verplichting voor 40 jaar zijn aangegaan? Hoe gaan we de dan ontstane gaten dekken? Door de plots aantrekkende vraag naar industrieterreinen en de voorspoedige verkopen van Doejenburg II? Of, oeps, heb ik nu nog een ander risico benoemd? Zullen we eventuele gaten dan voorlopig dekken uit de verwachte overschotten van de transitie in het sociaal domein? Of, oh, nee … heb ik dat ook niet goed begrepen?

Mijnheer de voorzitter: laten we er duidelijk over zijn! Er komt veel onzekerheid af op de gemeente en dit is niet de tijd om Russisch Roulette te spelen met de portemonnee van onze burgers. Want de enige zekerheid die onze fractie die burger wel wil geven is dat onze inwoners uiteindelijk de prijs zullen betalen. Waarschijnlijk niet door een verhoging van de OZB, want dat is een heilig huisje in deze gemeente. Nee, dan snijden we liever nog wat dieper in het vlees van ons voorzieningenniveau. Na de cultuur, het verenigingsleven, en de sportclubs zijn er vast nog andere posten te vinden waar we dan 40 jaar lang gemiddeld het bedrag van € 100.000 (inclusief rente) op kunnen gaan bezuinigen.

Onze fractie concludeert dat geen van de hier aanwezige fracties met zekerheid kan stellen wat de consequenties zijn van de overdracht van onderhoudsgelden voor onze begroting. Laat staan van de andere ontwikkelingen zoals de transities van het sociaal domein. Het is, volgens de PvdA-fractie, niet verantwoord een besluit te vragen aan de Raad zonder een adequaat dekkingsvoorstel. Ik zou haast zeggen: “het is abject en infaam.”

Wat is wijsheid mijnheer de voorzitter?

Dit alles gezegd hebbende staat voor de PvdA Buren als een paal boven water dat de Raad de Beusichemse samenleving niet de dupe mag zijn van een slechte procesgang. Er moet op korte termijn duidelijkheid komen voor de kinderen, de ouders en Basis Buren. En er moet hoe dan ook worden overgegaan tot verbeteren van de school: renovatie of nieuwbouw.

Een voorwaarde voor een dergelijk besluit is wel dat de Raad de consequenties van haar keuze kan overzien. Zoals vele gezinnen in onze gemeente, moet ook de Gemeente Buren zelf ieder dubbeltje opdraaien. En het feit dat we makkelijk als kredietwaardig worden bestempeld, betekend niet dat we geld moeten uitgeven wat we niet hebben. Een inwoner die dat niet al te serieus neemt, eindigt in het ergste geval bij de Gemeentelijke schuldhulpverlening. Een gemeente die zich in de nesten heeft gewerkt zal hoe dan ook de rekening neerleggen bij haar inwoners. Wij zijn het aan onze stand en onze burgers verplicht geen lichtvaardige beslissingen te nemen over een majeure zaak als de renovatie van een school voor ruim € 2 miljoen, als daarvoor geen dekking is gevonden.

Tezelfdertijd is de PvdA-fractie van mening dat het nog altijd beter is ten halve te keren dan ten hele te dwalen.

Mijnheer de voorzitter, sta mij toe de situatie van dit moment even beeldend te maken.

We hebben de reisleider B&W en Co gevraagd een budgettrip naar Zuid Frankrijk te organiseren. Uiteindelijk worden we gevraagd te verzamelen op Schiphol aan de Gate van een prestigieuze vliegmaatschappij met bestemming Zuid-Pool. De enige overeenstemming is Zuid, de rest lijken we vergeten. En in plaats van ons ‘onderbuik gevoel’ uit te spreken, stappen we gedwee in, met een koffer vol zwembroeken en bikini’s, snorkels en duikbrillen en stapels T-shirts en korte broeken. Is het niet tijd eens te vragen wie de rekening gaat betalen voor deze ‘afwijking’ van het verzoek van de Raad? En of we wel goed zijn voorbereid op een trip naar de Zuid-Pool?

Of, zoals mijn collega Hans Lammerts van Gemeentebelangen op 10 mei jl. verstandig twitterde: “we moeten gaan voor de beste optie voor de Beusichemse Jeugd.” En Hans, daar denken we raadsbreed niet anders over.

Of zoals Henk de Ronde aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen in Beusichem uitsprak: “als blijkt dat nieuwbouw van een school een financieel betere optie is moeten we dat doen”.

Zo min als de huidige voorstanders van renovatie met zekerheid kunnen zeggen dat nieuwbouw voor vergelijkbare kapitaalslasten niet mogelijk zou zijn, zo kan PvdA Buren niet garanderen dat dit wel mogelijk zou zijn. Het is simpelweg niet adequaat onderzocht.

Echter: de ‘verherbouwing’ valt bijna tweemaal zo duur uit als de Raad in het meest gunstige scenario werd voorgehouden. Een bedrag dat was gebaseerd op een verbouwing van een redelijk vergelijkbare school in Tiel: € 1,1 mio.

Alvorens deze raad een ongedekte cheque uitgeeft voor een ontzettend grote overschrijding van het mandaat dat aan het college is meegegeven, is de raad het aan zichzelf en de inwoners verplicht om te onderzoeken of een renovatie nu echt de beste besteding is van zoveel gemeenschapsgeld. De Raad heeft tot taak toe te zien op een goede besteding van de beschikbare middelen.

Graag roep ik in dat verband ook de Raadsbreed gedeelde zorgen over de financiën in herinnering zoals geuit in het amendement van 25 september 2012. En als ik me goed herinner had mijn collega Jan Willem Schipper nog niet zo al te lang geleden ernstige bedenkingen tegen het realiseren van het Kulturhus in Maurik, juist omdat de exploitatie niet geregeld was en daarmee de dekking voor de Gemeente ongewis: “Ongedekte Cheque.” Ik ken Jan Willem als consequent en streng in de financiële leer dus kan mij niet voorstellen dat hij onze zorgen over de financiën niet deelt.

Mijnheer de voorzitter, samenvattend:

€ 2.1 mio voor een uit de hand gelopen renovatie versus € 2.3 mio (VNG norm) voor nieuwbouw.

Het verschil is zo klein dat niet ‘automatisch’ mag worden gekozen voor renovatie.

De PvdA Buren is van mening dat …

• de tijd die rest tot het moment waarop de voorbereiding van de werkzaamheden uiterlijk moeten beginnen zo efficiënt mogelijk te benutten om de raad tijdig in de raadsvergadering van juni a.s. een onderbouwd besluit te laten nemen, waarbij als alternatief de optie nieuwbouw is uitgewerkt
• hiertoe overleg moet worden gevoerd met alle betrokken en relevante partijen om te beoordelen of er nog een kans is dat werkelijk tot nieuwbouw kan worden overgegaan
• onder voorwaarde van een adequaat dekkingsvoorstel in de raadvergadering van juni een besluit moet worden genomen over het beschikbaar stellen van voldoende middelen voor hetzij renovatie, hetzij – indien mogelijk – nieuwbouw
• de besluitvorming zodanig moeten worden ingericht dat de werkzaamheden kunnen worden afgerond in de zomervakantie van 2015, en de nieuwe school beschikbaar is op de eerste schooldag van het schooljaar 2015 – 2016.

Tot slot mijnheer de voorzitter, leden van de gemeenteraad wil de PvdA fractie, volledig in lijn met dit betoog een motie indienen.