De begroting net of niet op orde?
Lees hier het betoog van PvdA Buren tijdens de Begrotingsraad van 9 november jl.
Voorzitter, de kranten van de afgelopen week kopten dat de financiële positie van de gemeente Buren op orde is. Dat zou echt prachtig zijn.
Maar de werkelijkheid laat een ander beeld zien: nog meer bezuinigingen en een verhoging van de OZB. Ondanks de verkiezingsbelofte van de VVD om de OZB laag te houden.
Tegenvaller na tegenvaller
De gemeente Buren loopt grote risico’s. Zo is er tegenvaller na tegenvaller. Begin dit jaar de asbestproblematiek bij de school in Beusichem en na de vakantie werden we verrast door problemen bij de klimaatinstallatie van de school in Maurik. Deze problemen kosten de gemeenschap meer dan een miljoen euro. En onze fractie heeft de indruk dat het college hier geen controle meer over heeft.
Aannames en onzekerheden
Vanavond spreken we met elkaar over de begroting voor de jaren 2016 tot en met 2019. Wat zeg je over een begroting zoals die voorligt? Het woord ‘ labiel’ dat oud-wethouder Lautenbach gebruikte bij de vorige begroting, is zeker weer van toepassing. Of beter gezegd ‘extreem-labiel’. Een begroting en twee aanvullende raadsvoorstellen, voorzien van veel aannames en onzekerheden. In de zes jaar dat ik politiek actief ben in Buren heb ik dat nog niet meegemaakt.
Leefbaarheid
Omdat de gemeente de financiën niet op orde heeft, kan niet worden geïnvesteerd in onze kernen en onze inwoners. Blijven investeren in goede voorzieningen, leefbaarheid en samenhang tussen mensen is niet in waarde uit te drukken. Een leefbare gemeente is belangrijk voor mensen die er willen blijven wonen, willen komen wonen, huizen willen kopen en voor ondernemers die er een bedrijf willen starten of voortzetten. Het zorgen voor leefbare kernen is een belangrijke verantwoordelijkheid van een gemeente.
Vanaf 2016 stoppen alle subsidies aan onze verenigingen. En als het aan de VVD ligt, verdwijnt ook de bibliotheek. Toen 2 jaar geleden de subsidie aan de bibliotheek in Tiel werd afgebouwd, is – op voorstel van de PvdA – een pilot gestart met een bibliotheekpunt in het Kulturhus in Lienden. Als dit succesvol zou zijn, zou de pilot worden voortgezet in Maurik, Beusichem en Buren. De pilot draait goed, maar inmiddels ligt er een voorstel van het College om de pilot te stoppen.
Wij maken ons meer zorgen dan ooit. Hoe blijven we als gemeente aantrekkelijk om te wonen, als het college belangrijke voorzieningen en de financiën niet op orde heeft? De gemeente Buren mag niet voor haar verantwoordelijkheid weglopen voorzitter.
Sociaal domein
En dan het sociaal domein. Ja voorzitter, wat valt daarover te zeggen. We hebben weinig zicht op wat er dit jaar in kwaliteit en in geld gebeurt. Summiere rapportages over de 1e twee kwartalen geven weinig duidelijkheid. En de rapportage over het 3e kwartaal is nog niet beschikbaar! Doen we wel de goede dingen. En hebben we voldoende geld beschikbaar? Voorzitter, wie het weet mag het zeggen.
En wat valt er dan te zeggen over de cijfers in de begroting. We kunnen zeggen dat we het geld dat beschikbaar is gekomen vanuit het Rijk volledig in zetten. Maar of we overhouden of dat er tekorten ontstaan, daar heeft de raad absoluut geen zicht op. De controlerende rol van de raad is niet aan de orde. En zonder voldoende gegevens valt er niet te sturen. Wij maken ons zorgen!
Voorzitter, het enige wat we hierover kunnen melden, is dat het xollege zo snel mogelijk met aanvullende informatie moet komen. En dat duidelijk moet worden dat het college grip heeft op wat nodig is in het sociaal domein. Zodat er geen ouderen, jonderen, kinderen, mensen met een beperking, mantelzorgers –iedereen die ondersteuning nodig heeft – tussen wal en schip gaat vallen.
Werkzaak
Voorzitter, drie dagen geleden kregen we van het college een brief over de begroting van de werkzaak met het verzoek dit ‘nog even’ te behandelen bij de besluitvorming over de begroting. Omdat we anders niet op tijd de voorgestelde zienswijze kunnen indienen. Drie dagen! We begrijpen dat de tijd kort is en dat ons aandeel in de werkzaak relatief klein is vergeleken met de andere gemeenten. Maar drie dagen? Het college heeft de begroting al ontvangen op 24 september, waarom zijn wij niet actief geïnformeerd over dit proces? Ik zeg met nadruk actief, want de begroting plaatsen onder ingekomen stukken is wat ons betreft echt te weinig. Dit voorbeeld typeert helaas hoe er te werk wordt gegaan in Buren; onzorgvuldig en ondoordacht.
Coalitie akkoord
Voorzitter, nieuw beleid is niet meer mogelijk. De coalitie heeft echter, aan het begin van deze raadsperiode, een coalitie akkoord “Buren, een krachtige plattelandsgemeente” opgesteld. Punten die zijn opgenomen zijn o.a. het uitwerken van vrijwilligersbeleid en het organiseren van een klankbordgroep voor jongeren. Mooi! Hier staat de PvdA volledig achter. Jammer alleen dat het blijft bij veelbelovende letters op papier. In werkelijkheid gebeurt er niets wat er op lijkt. Ook is het voornemen om de hondenbelasting in te zetten voor de aanpak van hondenpoep-overlast opgeschreven. Voorzitter, waar blijven de voorstellen van de coalitie? Dit college en de coalitie stoppen de gaten in de begroting, maar visie op, en verantwoordelijkheid nemen voor een leefbare Burense samenleving, daar is geen sprake van.
Financiën
De afgelopen jaren heeft het college goede sier gemaakt met op papier sluitende begrotingen en kleine overschotten op de jaarrekening. De werkelijkheid is anders: Buren leidt al jaren verliezen op de grondexploitaties. Maar deze worden steeds gecamoufleerd.
De verliezen op de grondexploitaties zijn elk jaar aangevuld vanuit de Algemene Reserve. In de jaarrekening 2014 was dit een bedrag van bijna vier miljoen. Inmiddels is de bodem van de schatkist in zicht: er is geen vrij besteedbare ruimte meer in de Algemene Reserve om de verliezen te dekken. De ingestelde reserve grondexploitaties is onvoldoende gevuld.
Het verlies op de grondexploitaties over 2015 is nog onbekend. Wel is al duidelijk dat hier geen dekking voor is.
Artikel 12
Voorzitter, voor dit beleid betaalt de Burense gemeenschap een hoge prijs. Omdat je geld maar een keer kunt uitgeven, is het voorzieningenniveau inmiddels uitgekleed. Al het geld verdwijnt in een bodemloze put.
Weinig creatieve wisseltruc
Elke beslissing die wij nu nemen moet goed zijn. Bij voorkeur met draagvlak vanuit de hele raad. Helaas krijgt de raad geen keuzes voorgelegd. Er ligt maar één scenario voor: het voorstel van het college om het gemeentehuis af te waarderen. Wij vinden dit weinig creatief, want het is niets anders dan schuiven met geld van het ene potje naar het andere. Het lijkt een wanhoopsdaad: de laatste stukken tafelzilver worden verkocht, waarna er geen enkele buffer meer overblijft.
Daarnaast wordt er ook flink aan de risicoknop gedraaid. Op papier hebben we zo weer voldoende dekking. Feit is dat, in lijn met hoe we tot nu toe onze risico’s waardeerden, we een weerstandsvermogen nodig hebben van € 9,2 miljoen. Nu de schatkist niet meer voldoende middelen bevat, draaien we net zolang aan de risicoknop tot alles op papier weer binnen de kaders past. Hebben wij in beeld wat de gevolgen hiervan zijn?
Uitgespeeld
Voorzitter, de truc met het gemeentehuis biedt geen enkele garantie naar de toekomst. Het college speelt eenmalig geld vrij, waardoor het beeld voor 2016 er even beter uitziet. Ondertussen blijfven we uitgaan van de illusie dat we binnen 10 jaar echt die 6 hectare verkocht hebben op Doeijenburg. Maar hoe realistisch is dat?
Wij betwijfelen of het college in staat is om mogelijke toekomstige tegenvallers op te lossen. Zo niet, dan is dit college uitgespeeld. En heeft ook de raad geen sturingsmiddelen meer over. U begrijpt voorzitter, dat dit ons grote zorgen baart.
Onvoldoende zicht op consequenties
Het college stelt voor om, naast de te behandelen begroting, vandaag ook de eerste wijzigingen op de begroting te behandelen en vast te stellen. Hiervoor zijn er twee aanvullende voorstellen geagendeerd. Het is goed dat het college na een lange tijd eindelijk tot het inzicht is gekomen, dat de huidige manier van begroten niet langer houdbaar is. De raad is de laatste jaren kritisch geweest. Het college komt nu voor het eerst met een breed pakket aan maatregelen op dit vlak. De raad heeft van deze voorstellen helaas maar nauwelijks kennis kunnen nemen. Tijdens de recente informatiebijeenkomst bleek namelijk dat er nog veel onduidelijkheden zijn. En of die vragen zijn weggenomen door de schriftelijke beantwoording? Bij onze fractie in ieder geval niet. Daar komt bij dat dit voor de meeste raadsleden bijzonder taaie materie is. De aanvullende voorstellen zijn te complex om in zo’n kort tijdsbestek te kunnen doorgronden.
Grondexploitaties
Voorzitter, de raad heeft de problemen rondom de grondexploitaties vroegtijdig onderkend en initiatief genomen. Al in 2012 is een werkgroep grondexploitaties ingesteld. Deze werkgroep had als doel om voor de begroting 2013 tot een bijstelling van het beleid te komen. Toch hebben de adviezen van deze werkgroep tot nu toe niet geleid tot een wezenlijke bijstelling.
Om die reden heeft de werkgroep grondexploitaties, in een raadsbreed gesteunde motie, het college op 19 mei 2015 opgeroepen om de raad “op korte termijn daadwerkelijk in staat te stellen om richting te geven aan de grondexploitatie problematiek en hiertoe verschillende scenario’s aan de raad voor te leggen.”
Wij constateren dat het college daar onvoldoende invulling aan heeft gegeven. Scenario’s liggen niet voor. Wel een voorstel om creatief het eigen vermogen aan te wenden om de verliezen tot nu toe af te dekken. Er moeten lastige beslissingen worden genomen die niet makkelijk zijn bij te sturen. De insteek van de onze fractie is dat wij dergelijke ingrijpende beslissingen zorgvuldig willen nemen.
Advies Rekenkamercommissie
De Rekenkamercommissie, een belangrijk adviesorgaan van de raad, adviseert ons dan ook als volgt: ‘’Omdat deze begroting sluitend is, denken wij dat u voor de aanvullende raadsvoorstellen meer tijd kunt nemen om volledig duidelijk te krijgen wat de consequenties zijn van de ombuigingsvoorstellen en de keuzemogelijkheden die daaronder liggen.” Daarnaast schrijven zij: “De informatie […] is niet toereikend om een goed inzicht te krijgen in de financiële positie van de gemeente Buren, de financiële ratio’s, de risico’s in de grondexploitatie, de ontwikkeling van het weerstandsvermogen en ook van de diverse reserves en voorzieningen.”
Afsluitend
Voorzitter, soms doemt in onze fractie het beeld van de Titanic op. De Titanic die niet meer te redden is en afstevent op een ijsberg. Het college van Buren stapt in een reddingsboot en hoopt dat het allemaal wel goed komt. Ondertussen speelt het orkest gewoon door. Maar zoals we allemaal weten, is het einde van de film helaas niet zo rooskleurig. De bouwers van de Titanic hebben niet goed nagedacht over het aantal reddingsboten en de coördinatie ontbrak.
Vanavond hebben wij een voorstel voorliggen, gebaseerd op aannames en onzekerheden. Onze fractie is van mening, dat het college onvoldoende voorbereid is op het moment dat we tegen de ijsschots aanvaren en dit zinkende schip moeten verlaten.
Ordevoorstel
Kortom voorzitter, onze fractie vraagt met klem om een zorgvuldige voorbereiding van beide, aanvullende voorstellen en zullen dan ook in die lijn een ordevoorstel doen. Wij zijn van mening dat we vandaag geen overhaaste beslissingen moeten nemen. Er is geen man overboord als de aanvullende voorstellen in een van de komende raadsvergaderingen worden behandeld.
Reglement van orde
Op grond van het reglement van orde stellen wij dat de voorstellen onvoldoende zijn toegelicht en onvoldoende zijn onderbouwd. De raad kan in dit geval besluiten het voorstel uit te stellen tot een nader te bepalen moment. Dit is vastgelegd in ons reglement van orde. Wij stellen voor om over de aanvullende voorstellen vandaag geen besluit te nemen en hiervoor, in afstemming met de agendacommissie, een nieuw moment te bepalen.
Vervolg
Aan de agendacommissie willen wij daarnaast ter overweging geven om voorafgaand aan de besluitvorming over de aanvullende voorstellen een extra informatiebijeenkomst te organiseren. Tijdens deze bijeenkomst kan het college de door de raad gevraagde ‘verschillende scenario’s’ aan de raad voorleggen. Tevens kan verder gesproken worden over de voorliggende voorstellen van het college, zodat de raad in staat wordt gesteld een goed en zorgvuldig besluit te nemen voor onze inwoners van de gemeente Buren.
